Tanzanya Devlet Başkanı papav meyvesine covid testi yaptırır, pozitif sonucuna dünya hayret eder. Bulgaristan’da boz ayı havuz keyfi yapar, dünya izler. Avustralya’da yangın nedeniyle koala evsiz kalır, dünya üzülür. Rusya’da soğuktan avizeler buz tutar, dünya üşür. Ve daha nicesi… Küresel dünyaya hoş geldiniz.
Devletlerin, kurumların ve şahısların attığı her adım dünyada yankı bulur. Üretim zincirine yansıyan bu bağlar planlamada daha hassas hesaplamaları, bazı durumlarda da belirsiz adımları gerektirir. Küçük bir hamle domino etkisi oluşturarak tüm taşların akışını değiştirebilir.
Amerika gibi bazı devletler pandemi sürecinde üretim faaliyetlerini hızlandırmanın yolunu ararken Çin’le ticaretini hızlandırmıştır. Avrupa gibi ülkeler ise insanları eve kapatma yolunu seçerken endüstriyel üretime yönelik planlamaları ötelemiş, yatırımları durdurma kararı almıştır.
Sağlık sektöründe yaşanması muhtemel kilitlenmeler göz önünde bulundurularak (veya bahane edilerek) endüstriyel üretimde söz sahibi aktörler üretimlerine geçici süre ara vermiştir. Üretimde dışa bağlılığını koruyan firmalar ise üretim sürecinde mevcut stokları hızla tüketmiştir. Gün gelmiş stoklar erimiş, üretim hatlarında eksik donanımlar yüzünden tökezlemeler başlamıştır.
Üç-beş yıllık planlamalarla yatırımlarını, üretimlerini planlayan sanayici gününü göremez noktaya gelmiştir. Bir gün tahmin edilemez boyutta siparişlerle sayfalar dolarken, bir gün telefonlar bıçakla kesilmişçesine durgun. Bir taraftan ileriye dönük yatırım hazırlıkları, bir yandan Avrupa’da stoğu bitmiş, aylar sonraya teslimi bildirilen hammaddeler, donanım parçaları…
Hazır olanı birleştirmeyi, tasarım geliştirmeden üretmeyi, marka olmadan söz sahibi olmayı “sanayi üretimi/yatırımı” olarak addeden yapıcıklarda dışa bağımlılık kaçınılmazdır. Küreselleşmeyi ithalat olmaktan çıkartıp, geleceği yorumlayan firmalar ise dünyayı şekillendirmeye devam edecektir.
Ne diyelim… Üretebilmek ve öngörebilmek güzeldir.
Yayın Tarihi:23.03.2021